Otoliz Nedir?

Genellikle temel biyoloji biliminde ortaöğretim seviyesinde verilen dersler sırasında işlenen konulardan biri olan otoliz, hücre içi yapı da gerçekleşen bir çeşit tahribat durumu olarak bilinmektedir. Hücre içerisinde özellikle hayvan veya bitki hücrelerinde gerçekleşen otoliz, belirli faktörler sonucunda ortaya çıkan bir olaydır. Faktörler kendini göstermeye başladığında, otoliz gerçekleşerek, hücre kendini tahrip eder ve bir nevi sıvılaşma ile karşılaşır. 

Hayvan veya bitki hücrelerinde parçalanma gerçekleşmesi için bakteri veya küf gibi dış faktörler etki oluşturur. Bu faktörlerin etkisinin dışında gerçekleşmek üzere hücrenin kendi sahip olduğu enzimler ile birlikte tahribata uğraması yani erimesi veya sıvılaşması otoliz olarak adlandırılır. Otoliz işleminin gerçekleşmesi için hücrenin ölümü gerçekleşir ve sonrasında otoliz olayına uğrar. 

Otoliz İşlemi Oluşum Evreleri Nelerdir?

Otoliz işlemi, hücre ölümü gerçekleştikten sonra yaşanan bir olay olduğundan dolayı üstün yapılı böceklerde başkalaşma aşamasında histoliz olması gibi olaylar ile karıştırılmaması gereken bir durumdur. Otoliz, hücreler ve dokularda gerçekleşen bir olay olmakla birlikte bu olaydan söz ederken, kendiliğinden harap olma ve parçalanması sonucu ortaya çıkar. Ayrıca otoliz işlemi gerçekleşirken olay içerisinde mikroorganizma etkisi bulunuyorsa, bu olay pütrifikasyon yani hücrenin kokuşması veya dekompozisyon ile karşılaşması şeklinde adlandırılır. 

Otoliz işlemini geniş bir şekilde tanımlamak gerekirse, belirli evreler sonucunda bu işlem ortaya çıkar. Bu kapsamda hücre içerisinde lizozom daha fazla enerjiye ihtiyaç duyar ise hücre kendi kendini tüketmeye başlar ve otoliz oluşur. Otoliz işleminin aşamaları ve koşulları arasında;

• Lizozom organeli hücre içerisinde farklı nedenler sonucunda zarının yırtılması ile birlikte dağılma gösterir.
• Lizozom organeli yırtıldığında, içerisinde bulunan sindirim enzimleri hücrenin içerisine dağılmaya başlar. 
• Dağılan enzimler hücre içerisinde sindirim işlemini başlatır. 
• Sonuç olarak hücre kendi kendine intihar gerçekleştirir, denilebilir. 

Bu aşamalar göz önünde bulundurulduğunda, hücrede gerçekleşen otoliz olayının intihar olarak görülmesi dışında aslında bilinçli bir yapı bulunmamaktadır. Çünkü bilinçli bir şekilde hücre kendini yok etme yani intihar etme girişimi içerisinde bulunmaz. Yanlış bilinen bir şekilde kokuşma veya çürüme, otoliz ile aynı şekilde görülmemelidir. Çünkü bu tip olaylar ancak mikroorganizma etkisi ile gerçekleşebilir. 

Otoliz İşlemi Kuralları Nelerdir?

Otoliz işlemi bahsedildiği şekilde bilinçli olarak gerçekleşmez. Bu nedenle otoliz oluşması için bazı durumların ortaya çıkması ve bazı koşulların görülmesi önemlidir. Bu noktalar arasında da

• Hücrenin tamamen kendi içerisinde yok olması,
• Hücrenin artık yaşlanmış olması,
• Hücrenin inaktif bir yapıya ulaşmış olması,
• Hücre yapısı içerisinde lizozom organelinin faaliyetinin çökmesi ve enzimlerin hücreye dağılması gereklidir. 

Lizozom, hücre içerisindeki sindirim enzimlerini iç kısmında barındırdığından dolayı hücrenin en önemli parçalarından biri olarak görülür. Hücre içerisindeki lizozom organeli parçalanarak enzimlerini dağıtmaya başladığında oluşan otoliz, genellikle olgunlaşmış meyvelerde veya kendini yok etmeye başlayan bitkilerde görülebilir. Tıbbi inanışlara göre ölümden sonra vücudun kokmaya başlamasında da lizozomun parçalanması ve otoliz olayının oluşmaya başlaması neden olarak görülmektedir.